Thuhmahruai :


Thlai venhim nana hmanraw chi hrang hrang hi a mala ṭha tluan tling a awm lo, hemi avang hian hmaraw chi hrang hrang a huhova hman a ngai a, chu chu Integrated Pest Management (IPM) an tih hi a ni. Bio-Pesticides pawh hi IPM peng pakhat Biological Control zing a mi a ni.


Bio - Pesticide awmzia :


Bio-Pesticide awmzia chu thlai tichhetu chi hrang hrang (rannung, natna, hrik etc) suat nana hman thilnung tihna a ni.


Bio-Pesticides:

  • Bio-Pesticides hi thlai eichhetu rannung/ natna/hnim suat nan a ṭangkai

  • Boruak, tui leh leilung a tibawlhhlawh ve lo, mihring tan a hlauhawm lo.

  • A tum (target) a fuh chat chat.


Bio - Pesticide chi hrang hrang leh a hman dan:


Bio-Pesticide hi chi hrang hrang ṭhahnem tak a awm a, chungte chu –

  • Rannung suatnate

  • Thlai natna hrik suatnate

  • Hnim (hlo) suatnate


 Tunah hian mithiam Scientist ten an hmuhchhuah belh zel bawk


 Bio-pesticide zinga chhiar telve, a nung chunga hman ni ve si lo a awm a, chu chu Neem kung aṭanga siamchhuah insecticides hi a ni. A chhan chu hetiang Neem aṭanga siamchhuah hi Rirectorate of Plant Protection of India Bio-pesticide zinga a telh vang a ni.


Bio-pesticides lar zual deuhte chu hetiang hi an ni :-


1. TRICHOGRAMMATIDS :


 Hei hi rannung te tak te, vaihmite tiat lek khuaidang (Wasp) kan tih ang chi khat a ni. He rannung hi thlai eichhetu rannung (pangang) chimawm ber pakhat lungphur thlahtu (moths) chi hrang hrang suattu ṭangkai tak a ni.


 India ram hmun hrang hranga an hman larte leh thlai bik (host plant) atana an hman chu hetiang hi an ni :-

Sl. NO Trichogramma hrang hrangte Thlai (crop) bik Rannung a suat remte
1. Trichogramma
Japanicum
a) Buh Buh kung ngêt (Stem-borer)
b) Fu Fu kuang hreuhtu
2. Trichogramma Chilonis a) Buh Buh kunga pangang chi hrang hrang
b) Fu Fu ti ngêttu Pangang hrang hrang (Early borer,stalk borer, Top borer, internode borer, etc.)
c) Serthlum/Ser Ser hnah eitu pangang (Citrus leaf eating cater- pillers)
d) Vaimim A kung hreuhtu pangang leh a fanga pangang (Maize stem borer)
e) Tomato Tomato rah beitu pangang (Tomato fruit borer)
f) Alu Hnah leh rah eichhetu pangang (Helicoverapa armigera)
g) Behlawi
h) Bawrhsaiabe
i) Badam
j) Changkha
k) Bekang
l) Chana etc
3 Trichoramma Pretiosum Tomato Rah leh hnah eitu pangang (H. armigera)
4. Trichogramma Bactrae Zikhlum,
Parbawr,
Bulbawk,
Antam leh Broccoli etc.
Hnah eichhetupangang(Plutela Xylostela)

  • A chunga tarlan Trichogramma pali te hi India ram chhunga hman larte an ni a, hengte bakah hian chi hrang tam tak a lo awm a ni.

  • Heng chi li te hi tunah Mizoramah siam chhuah hna thawh ṭan mek a ni.

  • Trichogramma Chilonis (Sl. No. 2) hi thlai tarlante bakah thlai dangah pawh hman a ni a, rannung chi 25-30, thlai hrang hrang beitu a suat rem theih a ni.


A HMAN DAN :

 Trichochard (lehkha = 1” a hlai, 6” a sei) ah rannung ṭangkai (Trichogramma) tui 16,000-20,000 keu mai tur (Laboratory-a siam) lak a, pawh bunna tura siamsa hmun 8-ah tih bun a, thlai hnah hnuai lamah hling/pin/stapler emawa chehbeh mai tur a ni. Card aṭanga rannung ṭangkai rawn keu chhuak chuan lungphur thlahtu tui a zawng nghal char char a, Card 1 hi cc 1 zel a ni a, ram ṭin 1 hmun atan card 2-3 a tawk.


2. CHRYSOPIDS:

 He rannung hi thosi ang deuh, a taksa a hring, a thla erawh a lang thei a, hemi avang hian, “Green-lace Wings” tia koh a ni.


 He rannung hian thlai râl, a tui te, a pangang te, a puitling te chawah ringin (Predators) a suat rem ṭhin a ni.

A ṭangkainate:

1. Vegetables (Thiasik thlai) bawmtu hrik - anṭam hrik kan tih mai ṭhin, “Aphids” tiremtu a ni.

2.  Thlai hnah leh kung beitu hrik chi khat nem deuh “Mealy bugs” eitu a ni

3. Tho chi khat thlai tana natna thlen theitu, “Jassids leh White flies” ei hlumtu a ni bawk.


A hman dan / A chhuah dan:

Chrysopids hi huanah chi hnihin a chhuah theih a –

1)  A tuiin (Egg stage)

2)  A pangangin (Larval/Nymph stage)


 Laboratory-a he rannung tui (egg) emaw pangang (larva/nymph) siam pun sa lâka huana thehdarh tawh mai tur a ni. A tui (egg) chi a chhuah dawn chuan ram ṭin 1 tan a tui 10,000 vel a tawk a, a pangang ang chuan 250 vel a tawk. (He rannung tih pun hna hi Agriculture Department chuan SBCL-ah a ṭan chho mek).


3. COCCINALS (Ladybird Beetles)


 He rannung hian rannung vek chawah a ring a, a note leh a puitlingin rannung a ei ṭhin.


 Keltelaimom chi khat, bekang fang tiat awr, sephung kawr ang nei, a hnungzangah khuavang chhinchhiah ang awm thluah ṭhin hi a ni. Hetiang hi chi 8 vel an awm a. Heng rannung hi state ṭhenkhat chuan laboratory-ah an vulh pung nasa tawh a, thlai, a bikin buh, anṭam chi hrang hrang, bean, vaimim, etc. ven nan an hmang tawh a ni (Mizoramah chuan kan la ti ve rih lo).


4.  BACILLUS THURINGIENSIS (Bt) :

 Hei hi hrik te tak te, mit lawnga hmuh tham loh, bacterium a ni. Fu, buh, vaimim, la, etc. hmuna phengphehlep chi hrang hrang leh lungphur thlahtu suat nan hman ṭhin a ni.

 Laboratory-a siam sa, hman nghal mai theih tura buatsaih, sumdawnna hming, “Delfin” tih chuangin India ram state hrang hrangah lei theih a ni (Kan state-ah chuan kan la siam lo).


5.  NPV leh Entomopathogenic nematodes (EPN)

NPV (Nuclear Polyhedrosis Viruses) hi hrik te tak te, mit lawnga hmuh tham loh virus a ni a, nimahsela, mihring tan a hlauhawm loh. Pangang chi hrang hrang suat nan a ṭangkai em em a ni. NPV, laboratory-a siam sa, tui nen pawlh tura hman mai theih ram pawn hrang hrangah packet-in lei tur a awm reng a ni.

 EPN-Entopathogenic Nematodes chu rulhut, mihring kawchhunga awm chi ni lo, mit lawnga hmuh tham si loh, rannung thah nana ṭangkai em em mai hrik, “Bacterium” nei chi a ni.

 Heng Bio-pesticides kan tarlan bakah hian a dang tam tak a la awm a ni.


THLAI NATNA HRIK ATAN VENGTU BlO-PESTICIDES TE:

 Thlai natna hrik laka vengtu Bio-pesticide pawh hmuhchhuah zel a ni a, chung zinga lar zual deuhte chu hetiang hi an ni:

I. Bacterial natna laka vengtu-Pseudomonas spp.

II. Soil borne diseases (lei aṭanga natna) laka vengtu - Trichoderma spp.

A HMAN DAN TLANGPUI

 Bio-pesticides thlai natna laka venghimtute hi chi 4-in an hman theih:


Source :Tlangtimawia Zote, Subject Matter Specialist

Directorate of Agriculture, Extension of Agriculture

Aizawl, Mizoram

Bio-Pesticides

Agril Extn Series No 10/2004


THLAI HRANG HRANGA BIO-PESTICIDES HMAN DAN LEH AN VEN THEIH NATNATE

Thlai hming
Natna hming
Biocontrol Agent
hman tur hming
Hman dan tur
BUH 1) Blast Pseudomonas spper> A kaha kah
2) Bacterial leaf blight -do- Thlai chi bual leh kah
3) Banded blight Trichoderma spp Thlai chi bual leh chiah
4) Bunt -do- Thlai chi bual
5) Brown spot -do- -do-
6) Sheat Rot Pseudomonas spp Thlai chi bual leh kah
7) Sheat blight -do- -do-
ALU 1)  Bacterial wilt Trichoderma ssp Thlai chi bual leh leia theh
2)  Black scurf -do- -do-
ZIKHLUM
      Damping off
-do- Thlai chi bual
HMARCHA
      Root Rot
-do- Thlai chi bual leh leia theh
TOMATO
      Damping off
-do- -do-
SER
      Root Rot
-do- Leia theh
THEIHAI
      Fruit Rot
-do- Leia theh leh kah
SERTHLUM
      Blue Mould
-do- A chi chiah
BALHLA
      Panama disease
Psedomonas ssp A chiah
SAPTHEI
      Collar Rot
Trichoderma ssp Thlai chi sawngbawl
COCONUT
      1) Stem Bleeding
      2) Basal stem rot
-do-
-do-
Leia theh
-do-
BLACK PEPPER
(Thing hmarcha)

      Fruit rot and root rot
-do- -do-
BLACK PEPPER
(Thing hmarcha)

      Fruit rot and root rot
-do- -do-
KUHVA<
      Root Rot
-do- -do-
FU
      1)Root Rot
      2)Red Rot
      3)Wild
-do-
-do-
-do-
A chi chiah leh
Sawngbawl
PULSES
(Bekangleh Behlawi)
      1)Root Rot
      2) Damping Rot
      3)Wild
-do-
-do-
-do-
A chi
Sawngbawl leh leia theh
OIL SEEDS
Chhawhchhi
(Sesamum)

Root Rot

Trichoderma ssp

A chi bawl leh leia theh
Tel anṭam
(Mustard)
(Sesamum)
Damping Rot -do- -do-
Badam
(Ground nut)
1. Collar rot
2. Leaf Spot
-do-
Pseudomonas ssp
-do-

ENTOMOPATHOGENIC FUNGI -
( RANNUNG THAHNA FUNGI )


 Thlai eichhetu rannung suat nana hman fungi (Hmuar) chi hrang hrang tam tak a awm a, a lar zual deuhte chu hetiang hi an ni.


1)  Beauveria Eassiana : Hei hi fungi (hmuar) chi khat rannung a ṭo chi a ni. Heng rannungte thah nana hman ṭhin a ni :-

  • Stem borer (Buh kuang ngêt pangang)

  • Plant hoppers (Khau te chi-buh hnah leh kunga tui hnang dáwttu)

  • Leaf folders (Buh hnah khawrtu)

  • Rice bug (Thlangdar-buh vui tan tir dãwttu)

  • Hispa (Keltelaimawn-buh hnah hring lai ei rang vak ṭhintu)


A HMAN DAN:

 Laboratory-a siam sa Beuveria Bassiana spores leh tui chawhpawlha thlai kah nan hman tur a ni.

 Hetiang hmuar (fungi) hi rannung taksaah a kai chuan an taksa pum pui kha chhang phut buak ang maiin hmuar var a lo ṭo chhuak chhur a, an thih phah ṭhin a ni. (He fungi spore hi SBCL-ah siam pun hna thawh ṭan tum a ni)


2) Beauveria Brongniartii : He fungi hi sephung (beetles) chi hrang hrang thah nana hman ṭhin a ni.


3) Metarhizium anisopliae : He fungi hi khau leh thlangdar suat nana hman a ni.


4) Metarhizium flavoviride: He fungi hi tlumpi leh khau thah nana hman ṭhin a ni. (Sl. no. 2-4 hi kan la siam ve thei lo)


 Ram changkang ṭhenkhat chuan Hnim (hlo) suat nan Bio-pesticieds an hmang ṭan tawh a. India ramah pawh hmalak chhoh ve ṭan a ni a, hun rei vak lovah chuan Mizoramah pawh kan la hmelhriat ve ngei turah i beisei phawt ang u.


 A tawp ber atan chuan Bio-pesticides hi IPM peng pakhat “Biological Control” zinga mi a ni tih hi thinlungah i vawng reng ang u.



4

        CHRYSOPIDS

5

        THLAI RAL CHI HRANG HRANG

6

Download